Joan den maiatzaren 25eko hauteskunde gaua ez zen azkenaldikoak bezain patxadatsu, aurreikusgarri, aspergarria izan. Batetik, Frantzian, Erresuma Batuan eta beste Estatu batzuetan gorakada nabarmena izan zuten eskuin muturreko alderdi batzuek (FN, UKIP eta abar). Bestetik, Espainian, Pablo Iglesias politologoa buru zuen Podemos zerrendak espiniar sistema politikoaren zutabeak dardararazi zituen: botoen %7,97 eta 54 eserlekutatik 5. EAEn botoen %6,9 eta Nafarroan %9,35 lortu zituen.
Honezkero nahibeste analisi egin dira bere burua alderdi-politiko-soil-baino-gehiagotzat duen alderdi berriaren arrakastari buruz, lortu dituen boto emaileen jatorri eta ezaugarri soziopolitikoei buruz eta bere etorkizuneko erronka eta balizko ildo estrategikoei buruz. Analisi guzti horien artean Nacho Escolarrek zuzendutako eldiario.es egunkari digitalekoak zinez gomendatzekoak dira bere mami eta zorroztasunagatik. Esparru horretan ezer gutxi geratu denez esateke, guk beste perspektiba bat jorratu nahi genuke: Podemosen etorrerak oro har Espainiako eta bereziki Hego Euskal Herriko beste alderdi ezkertiarrentzat pausatu dituen, erronka, kontraesan eta aukerena.
Izan ere, nahiz eta egia izan Podemosen arrakastaren giltzetako bat bere burua ezker-eskuin ardatzean beharrean goikoak-behekook ardatzean kokatzea izan den, ezin uka daiteke, bere maximo-pogramari begirada bat botaz gero, mugimendu (oso) ezkertiarra dela. Estrasburgoko Parlamentuan Europako Ezker Batuaren taldean sartu izanak ere berresten du Podemos argi eta garbi, eta hauteskunde estrategia konkretuak gorabehera, jokaleku politikoaren ezkerraldean kokatu beharreko fenomenoa dela.
Pablo Iglesias Podemoseko zerrendaburua eta Alfredo Pérez Rubalcaba PSOEko idazkari nagusia.
Beraz, uste dugu Podemosen agerpena onuragarria izango dela, bere horretan, usteldura zantzu gero eta nabarmenagoak dituen Espainiako sistema politikoa biziberritzeko eta herritarren partehartze politikorako bitartekoak ugaritu eta egikaritzeko bidean baina, gutxienez Podemosek berak bere indarrez egin dezakeenaren pare, ez bada nabarmenago, kontuan hartzekoa izango da Iglesiasek gidatutako alderdiak ezkerreko beste indarrengan eragin dezaken shockak ekarri ditzakeen fruituak: gure hipotesia da Podemosen arrakasta brastakoak beta eman beharko liekela ezkerreko beste alderdiei (beste kontu bat da aukera hori aprobetxatuko ote duten) zenbait automatismo antzu auzitan jartzeko, inmobilismo alderdikoiak baztertzeko edo ekintza-logika zurrunegiak laxatzeko. Labur, Alemania kristaudemokrataren gidaritzapeko Europan nagusi izaten jarraitzen duen eredu sozioekonomikoaren alternatiba sendo bat eratzen hasteko.
Hala, honako hauek dira, gure iritziz, PSOEri, EH Bilduri eta IUri Podemosen ustekabekoak bat-batekoan mahaigaineratu dizkien erronketako batzuk.
PSOEri dagokionez, eta aurretik ere zalantzarik balego, argi geratu da soziologikoki ezkertiarra den hautesleen pazientziak muga jakin batzuk dituela, eta jada aspaldikoak direla PPri bidea ixteko helburuarekin “boto utilek” PSOEren zakua gizentzen zuten garaiak. Egun, ezkerreko aldierdien aukera sorta ugaritzen doan heinean (hauteskunde hauetan: Izquierda Unida, Podemos, ERC, Herriek Erabaki, Udaberri Europarra eta abar), PSOEk trantsizioaz geroztik bozak joan bozak etorri zentro-ezkerraren eremuan ziurtatuta zeukan hegemonia higatuz doa. Gainera, badirudi Podemosen hautesle asko PSOEren boto emaile ohiak direla, IUrenak baino areago. Ahultze prozesu hori alderdi sozialistak lidergo kontuetan dituen problemen kausa edo ondorio den eztabaidatu daiteke (biak ala biak, seguruenik), baina gauza ziurra da maiatzeko emaitzek auzi hori era inoiz baino gordinagoan azaleratu dutela: Pérez Rubalcabak dimisioa eman zuen eta abian da militanteek idazkari nagusi berria hautatzeko prozesua.
Baina, sozialismo espainiarraren buru berria gorabehera, kontua da ezkerraren fragmentazio edo dibertsifikazio horrek PSOE egoera deserosoago eta nahitaez malguako batean paratuko duela; izan ere, zentro-ezkerreko indar hegemoniko (eta ia bakar) izatetik beste indar batzuekin itun gutxi asko egonkorrak bilatzera pasatu beharko baitu, bere botere guneei eutsi nahi badie bederen (Andaluziako gobernuko koalizioa ari da joera horren aitzindari izaten, eta baita dakartzan halabeharrezko tentsioen erakusle ere). Balizko PSOE-IU-Podemos akordio horietarako, berebiziko garrantzia izango du idazkari nagusi berria nor den jakiteak: ez da zaila sumatzea Izquierda Socialistako Pérez Tapias bat, esaterako, baikorragoa litzatekeela halako mugimenduetarako, Pedro Sánchez bezelako norbait baino.
Euskal Herria Bilduren interesei dagokienez ere Podemosen agerpenak eman dezake zeresanik. Ezker Anitza (IU) EAEn zatiketen ondorioz missing eta Nafarroan ahul xamar izaki, EH Bilduk zeukan Hego Euskal Herrian ezker-ezkerraren monopolioa. Maiatzaren 25az geroztik, baina, ustekabeko lehiakide berria azal dakioke. Izan ere, Podemosen emaitzak erlatiboki Katalunian izan badira ere okerren (termino absolutuetan onak izan arren, noski), hango egoeraren adierazgarri, EAEn Iglesiasen zerrenda Espainiako batez-bestekotik puntu soil batera geratu da (%6,9 vs. %7,97), eta Nafarroan, berriz, batez-besteko horretatik gora (%9,35 vs. %7,97), nahiz eta azken kasu honetan, EAJren emaitza apalak ikusita, susma daitekeen Geroa Baiko hautesle aurrerakoienak izan daitezkeela datu horren erantzule, hein batean behintzat.
Josu Juaristi EH Bilduren europarlamentaria. Europako ezkerraren taldeko kide izango da Estrasburgeko parlamentuan, IU eta Podemoseko kideekin batera.
Kontua da koalizio subiranistari konpetentzia zorrotza egiteko prest datorkeen eragile berri bat jaio dela; izan ere, Podemos lehiakide izango du EH Bilduk bai ardatz sozioekonomikoan, eta ezustekoagoa izan arren, baita ardatz identitario edo territorialean ere, ikusita Podemosek erabakitzeko eskubide delakoari eta Gure Esku Dago bezalako ekimenei eskaini dien sostengua. Maiatzaren 25 emaitzei azaleko begiratua emanez gero, egia da, balirudike Podemosek ezer gutxi kendu diola EH Bilduri, PSOEk galdutakoaren aldean batez ere, baina ezin uka epe ertainera, halabeharrez, esparru soziologiko jakin bateko hautesleei Podemosen eta EH Bilduren arteko hautua egitea egokituko zaiela. Horregatik, fenomenoa gutxietsi beharrean, EH Bilduk aukera du abertzalekeria (eta bide batez, ateraldi ia folklorikoak) baztertu eta gehiengo alternatibo berriak bilatzeko. Hots, diskurtso errepikakorrean trabatuta ez gelditzeko, Beñat Sarasolari twitterren irakurri genion bezala. Izan ere, litekeena da Podemosek bere espazioa egonkortzen badu epe ertainean bi alderdiak aliatu bihurtzera kondenatuta egotea.
Dena dela, baliteke Izquierda Unida izatea Podemosen oldarraren ostean gogoeta sakonena egin behar duena eta, horregatik, analisi objektu izateko mamitsuena. Podemos fenomenoa egonkortzen bada (eta badirudi bere hauteslegoaren ezaugarri gutxi asko homogeneoei erreparatuta bokazio hori duela), IUk bipartidismoaren alternatiba ezkertiar bakarra izateari utziko dio. Zalantzarik ez kostako zaiela halako berria dijeritzea, baina derrigor hausnartu beharko dute Podemosen emaitzak adierazten dienaz: ezkerreko hauteslegoaren parte batek, hein batean behintzat, egungo sistemaren parte gisa (hots, problemaren parte gisa) hautematen dituela, konponbidearen parte bainoago. Zentzu horretan, zenbait ekintza molde (Willy Meyer zerrendaburu hautatzeko modua, edo beste zenbait detaile) auzitan jartzeko aukera du koalizioak, eta halaber, betiereko oposizio ziurtatu bezain erosoa ahaztu eta benetako alternatiba bat plantan nola ezarri pentsatzen hastekoa. Erruzko heldugabetasun horretatik ateratzekoa, esango genuke, Kanti esamoldea lapurtuta. Izan ere, trantsizioaz geroztik zenbakiek halako zerbaitetarako aukera ematen dute: Madrileko Erkidegoan, adibidez, non Podemos hirugarren indarra izan den, Podemosen eta IUren botoak elkartuko lituzkeen SYRYZA estiloko balizko fronte zabal batek botoen %21,79 bilduko lituzke (jo dezagun elkarrekin aurkezteak ez liekeela botorik galduaraziko, zeina oso zalantzazkoa den); alegia, ezkerreko alternatiba zabal batean kide litzatekeen PSOEren %18,94aren gainetik. Horregatik, nahiko zentzuduna deritzogu Alberto Garzón bezelako jendeak Podemosen goraldiaren aurrean hartutako jarrerari: mehatxu gisa edo fagozitatu beharreko indar gisa ikusi beharrean, alderdi berria maila bereko aliatutzat jotzea, akordio zabal eta estrategia bateratuak (hauteskundeetara nahitaez elkarrekin aurkeztea inplikatzen ez dutenak) lantzeko bidean.
IUko Alberto Garzón eta Podemoseko Pablo Iglesias, Espainiako ezkerraren oraingo eta etorkizuneko erreferente dira.
Dena dela, datorren urteko azaroko hauteskunde orokorrei begira, hauteskunde sistema (bai D’Hondt kontaketa sistema eta bai, batez ere, hautesbarruti probintzial txikiak gehiengo izatea Espainian) pizgarri indartsua izango da IU eta Podemos elkarrekin aurkeztu daitezen, behintzat Kongresurako eta Senaturako eserleku gutxi banatzen dituzten eta, beraz, alderdi eta koalizio txikiei proportzionala litzatekeen baina ordezkaritza txikiagoa ematen dieten hautesbarruti txiki eta ertainetan. Baliteke, ostera, Madrilen, Bartzelonan, Valentzian, Sevillan eta beste hautesbarruti handietan (edo, akaso, hautesbarruti guztietan) aparte aurkeztea hobestea, batez ere Podemosi komeni zaiolako jaio eta gutxira alderdi tradizional baten barruan ez disolbatzea.
Laburtzeko, baina, esan daiteke alderdi morearen etorrerarekin, hainbeste aipatzeaz jada gastatzekotan dauden politikaren eta hauteskunde panoramaren biziberritze, zaharberritze, eraberritze eta antzekoek gauzagarriagoak diruditela. Aipatu gabe egungo establishmentaren okerrena sinbolizatzen dutenak hain urduri ikustea seinale ona baino ezin daitekeela izan, oro har Podemosen jaiotza eta berehalako arrakasta onuragarritzat jo daiteke bere kabuz egin ditzakeen ekarpenengatik, eta orobat (edo batez ere) egungo ordena ekonomikoari alternatiba sendo bat aurkezteko prest leudekeen beste mugimendu politikoei zeharka mesede egin diezaielako, alderdikeria egoistak baztertuta, beren ahaleginak alternatiba sendo, zabal eta plural hori egikaritzera bideratu ditzaten.
Gibeljalea 
